Anayasa Mahkemesince Derin ve Süregelen İçtihat Farklılıkları Nedeniyle Adil Yargılanma Hakkının İhlal Edildiği Kararı Verilmiştir
Anayasa Mahkemesi’nin 09.06.2020 tarih ve 2015/4255 başvuru no.lu Kararı, 15.09.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kararda, Danıştayın içtihatları doğrultusunda başvurucu aleyhine karar verilen davaya ilişkin olarak;
- Dava konusu uyuşmazlığa ilişkin olarak yargı nezdinde derin ve süregelen içtihat farklılıklarının bulunduğu,
- Danıştayın içtihadı birleştirme kararıyla görüş aykırılığının ortadan kaldırılmış olmasına karşın bu aykırılığın içtihat farklılığının derinleşmesini önleyecek bir sürede giderilmediği
Gerekçesiyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği kararı verilmiş olup Kararda öne çıkan hususlar aşağıdaki gibidir.
- Olay
Perakende kitap ticareti alanında faaliyet gösteren başvurucu hakkında sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanımı iddiasıyla inceleme başlatılmış ve bu kapsamda 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ait kanuni defter ve belgelerinin ibrazı talep edilmiş; ancak söz konusu yazının tebliğine rağmen defter ve belgeler vergi inceleme elemanına ibraz edilmemiştir. Bunun üzerine, başvurucu hakkında düzenlenen vergi inceleme raporunda, başvurucunun geçerli bir mazeret sunmaksızın kanuni defter ve belgelerini ibraz etmemesi nedeniyle, anılan yıllarda yaptığı alışlara ilişkin KDV indirimleri reddedilmiş ve bu suretle ortaya çıkan vergi farkı üç kat vergi zivaı cezalı olarak tarh edilmiştir.
Başvurucu, bu tarhiyatlara karşı Vergi Mahkemesinde, indirim konusu yapılan katma değer vergisinin gerçekten yüklenilip yüklenilmediğinin başka yollarla tespit edilebileceği ve davanın doğrudan reddedilmesinde hukuka aykırılık olduğu iddialarıyla dava açmıştır. Mahkeme, mal ve hizmet alışları nedeniyle katma değer vergilerinin indirim konusu yapılabilmesi için yüklenilen vergilerin fatura veya benzeri vesikalarla belgelendirilmesi ve bu belgelerin kanuni defterlere aynı yıl içinde kaydedilmesi gerekçesiyle tarhiyata ilişkin olarak davaları reddetmiştir. Başvurucunun aynı iddiaları öne sürerek yaptığı temyiz başvurularını inceleyen Danıştay Üçüncü Dairesi mahkeme kararlarını onamıştır. Başvurucunun kararın düzeltilmesi istemleri de aynı Daire tarafından reddedilmiştir.
2. Gerekçeli Karar
Anayasa mahkemesi, açıklanan olaya ilişkin olarak yapılan başvuruda;
- Kanuni defter ve belgelerin mücbir sebep hali olmaksızın vergi inceleme elemanına ibraz edilmemesi sebebiyle mükellefin katma değer vergisi indirimlerinin reddi suretiyle yapılan cezalı tarhiyata karşı açılan davada, söz konusu defter ve belgelerin vergi mahkemesine ibraz edilmesi durumunda vergi mahkemesinin bunları inceleyip incelemeyeceği konusunda derin ve süregelen bir içtihat farklılığı bulunduğu,
- Hukuk sisteminde bölgesel ve görevsel yetki farklılıkları sebebiyle yargı içtihatlarında farklılıkların oluşması normal olduğu; bununla birlikte, yüksek mahkemelerin aynı yargı koluna dâhil mahkemeler arasındaki içtihat farklılıklarını ortadan kaldırabilecek mekanizmaları çalıştırarak bu içtihat farklılıklarını ortadan kaldırması gerektiği,
- 08.02.2019 tarihli İçtihatları Birleştirme Kararında, katma değer vergisine ait yükün nihai tüketicide kalmasının öngörüldüğü; yüklenildiği için indirim konusu yapılan bir katma değer vergisinin indiriminde salt ön koşulun yerine getirilmemiş olması sebebiyle reddedilmesinin katma değer vergisinin yansıma ve nihai tüketici üzerinde kalmasını öngören özelliği bozacağının belirtildiği,
- Bu Kararla birlikte, konuya ilişkin görüş aykırılığının uygulama birliğini sağlayacak şekilde ortadan kaldırıldığı,
- Ancak, bu konudaki görüş aykırılığının içtihat farklılığının derinleşmesini önleyecek bir sürede giderilmediğinin anlaşıldığı ve bu konudaki uyuşmazlık içinde olanların uzun bir süre belirsiz bir hukuka maruz bırakılmalarının yargılamaların hakkaniyetini zedelediği
Gerekçelerinden hareketle, Anayasanın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Bilgilerinize sunarız.
Saygılarımızla.
